Osmanlı para vakıflarından, Türkiye Vakıflar Bankasına (1826-1954)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: YAKUP ÖZSARAÇ

Danışman: Rahman Ademi

Özet:

Dünyada finans kurumu olarak kabul edilen banka kurumundan çok daha önce Osmanlı Devleti'nde 16. yüzyılda kurumsallaşarak finans kuruluşu gibi işlem yapan ve örgütlenen para vakıfları bulunmaktadır. Osmanlı Devleti'nin son yüzyılına da damgasını vuran ve bir finans kuruluşu olarak parayı işletip vakfa gelir getiren, para vakıflarının kuruluş işleyiş süreçleri ile bugünkü Türkiye coğrafyasındaki dağılımları bu çalışmada araştırılmıştır. Araştırmada kaynak olarak VGM Arşivindeki Anadolu Defterlerinde bulunan 11.697 adet vakfiye kaydından, dönem olarak seçilen 1826-1926 yılları arasındaki 7.405 adet vakfiye kaydı tespit edilmiş; bu defterlerden Türkiye coğrafyasında tespit edilen para vakıflarının zaman içerisindeki gelişim ve değişimleri incelenmiştir. Çalışmada, Osmanlı ekonomisinin, finansının ve bankacılığının gelişimiyle dönüşümü bir bölüm halinde ele alınarak Cumhuriyet dönemi vakıf idaresi ve bankacılığı ilgili yerlerde konu edilmiştir. Para vakıflarının devamı niteliğinde olan paralar ise Vakıf Umum Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Vakıf Paralar Müdürlüğü'nde 1926-1954 yılları arasında işletilmiştir. 1954 yılında dönemin hükümeti tarafından buradaki sermaye ve insan kaynakları birikimini değerlendirmek amacıyla, modern bankacılık işlemleri yapmak üzere Türkiye Vakıflar Bankası kurulmuştur. Ayrıca Türkiye Vakıflar Bankası ve öncesinde Osmanlı Devleti'nde kurulan Evkaf Bankası'nın nasıl kurulduğu hususuna açıklık getirilmiştir