Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SELİN ÇETİN
Danışman: Halise Akça
Özet:
Giriş ve Amaç: Ergenlik döneminde fiziksel, bilişsel ve psikososyal pek çok hızlı değişimler görülmektedir. Bu süreçte ergenler kişilik özellikleri, psikiyatrik durumları, aile dinamikleri, akademik durumları ve bilişsel gelişim özellikleri gibi faktörlere bağlı olarak riskli davranışlara yatkın hale gelmektedir. Riskli davranışlara sigara, alkol, madde kötüye kullanımı, okul terki, intihar eğilimi, antisosyal davranışlar, erken cinsel etkinlik ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları örnek verilebilir. Ergenlerin stresle baş etmede tercih ettiği yöntemler önemlidir. Uygunsuz baş etme yöntemleri, sigara, alkol ve madde kullanımı gibi riskli davranışları tetikleyebilir. Sağlıklı baş etme yöntemleri ise ergenlerde kendine güven ve yeterlilik hissi geliştirebilmektedir. Bu çalışmanın amacı kendine zarar verme davranışı ile Çocuk Acil Servisine başvuran 12-18 yaş arasındaki ergenleri diğer riskli davranışlar ve baş etme yöntemleri açısından incelenmesidir. Gereç ve Yöntem: Çalışmamız prospektif bir çalışma olup, çalışmaya 15.07.2022- 15.07.2023 tarihleri arasında Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Çocuk Acil Kliniği'ne başvuran 12-18 yaş arası ergenler dahil edilmiştir. Ergenlere sosyodemografik ve klinik özellikleri içeren veri formu, Riskli Davranış Ölçeği (RDÖ) ve Çocuk ve Ergenler İçin Baş etme Ölçeği (ÇEİBÖ) uygulanmıştır. Bulgular: Çocuk Acil Servisine kendine zarar verme davranışı ile başvuran 156 ergenin 127 (%81,4) tanesi ilaç alımı, 29 (%18,6) tanesi alkol alımı ve 6 (%3,8) tanesi madde alımı ile başvurmuştur. RDÖ toplam puanı çalışma grubunda daha yüksek olup kendine zarar veren ergenlerde diğer riskli davranışlar daha sık görülmekteydi. RDÖ alt grupları olan antisosyal davranışlar, alkol kullanımı, tütün kullanımı, intihar eğilimi, sağlıksız yeme davranışı ve okul terkinin tüm karşılaştırmalarında riskli davranışlar çalışma grubunda daha yüksekti. ÇEİBÖ toplam puanındaki fark anlamlı olmasa da yardım arama ve problem çözme yöntemi kontrol grubunda, bilişsel kaçınma ve davranışsal kaçınma yöntemi çalışma grubunda daha fazlaydı. Riskli davranışlardan intihar eğilimi kızlarda, baş etme yöntemlerinden problem çözme erkeklerde göre daha fazla saptandı. Tekrarlayan başvurusu olan hastaların RDÖ puanı daha yüksek olup daha fazla riskli davranışlar görülmekteydi. Aile içi çatışması olan ve olmayanlar karşılaştırıldığında hem çalışma grubunda hem de kontrol grubunda riskli davranış daha fazlaydı. Daha öncesinde kendine zarar verme ile ilgili internette araştırma yapmak her iki grupta da riskli davranışlarla ilişkiliydi. Ergenlerin yaşı arttıkça toplam RDÖ, alkol kullanımı ve tütün kullanımı puanlarında artış olduğu saptanmıştır. Sonuç: Kendine zarar verme davranışı olan ergenlerde diğer riskli davranışların da görülebileceği ve bu ergenlerin baş etme yöntemlerini yeterli kullanamadığı gösterilmiştir. Acil servislere kendine zarar verme davranışı ile başvuran tüm ergenler dikkatle değerlendirilmeli, mortalite ve morbiditeyi önlemek amacıyla psikolojik destek için yönlendirilmelidir.