Research Information System
Turkish Studies - Language and Literature, vol.17, no.3, pp.1065-1080, 2022 (Peer-Reviewed Journal)
One of the most significant features that distinguish human beings from other living things is that they have the ability to communicate effectively, and their ability to meet their needs depends on how efficiently they can use language, which is one of the most basic tools of communication. The human being, who has an understanding of dynamic and social life, has been in constant motion for various reasons from the moment s/he appeared on the stage of history, and in this process, different communities encounter and interact with each other. Communication problems come to the fore in encounters where languages and cultures differ. Translations have to be employed in order to ensure communication at the point of solving these problems. Hence, the existence of translation is based on Before Christ (BC) when the act of translation is considered in terms of its historical background (Tosun,2021). The concept of translation has been treated from various aspects in the process from those ages to the present. To exemplify; it has been tried to explain what translation is, how it should be actualised, what should be considered in the process, etc. have been the subject of discussion. Within this context, in this study, the approaches to translation in the historical process are going to be shared briefly, and in particular, the notion of translation sociology, which has been frequently spoken in the field of translation since the 1990s, is going to be discussed. In this way, the relations between Pierre Bourdieu's concepts of field, habitus, capital, which are frequently cited in translation studies, and translation will be tried to be described. Considering the general contribution of the study to the field, the ontological base of the sociology of translation has been put forward in a concrete way, the concepts of "field, habitus and capital”, the definitions and relations among them of which sometimes spark off confusion even in the domain of sociology itself, have been made clear via exemplifications and discussed about their possible relations with translation/interpretation. Thus, the ideological dimensions of translations and their power to influence the society have been made more visible in a way.
Keywords: Translation studies, sociology of translation, field, habitus, capital
İnsanoğlunu diğer canlılardan ayıran en önemli özelliklerinden birisi etkili bildirişim yetisine sahip olmasıdır ve ihtiyaçlarını karşılamaları bu yetilerini, bir başka ifadeyle bildirişimin en temel araçlarından birisi olan dili ne derece verimli kullanabildiklerine bağlıdır. Devimsel ve sosyal yaşam anlayışına sahip olan insanoğlu, tarih sahnesine çıktığı andan itibaren muhtelif sebeplerle sürekli hareket halindedir ve bu süreçte farklı topluluklar birbirleriyle karşılaşmakta, etkileşime geçmektedir. Dillerin ve harsların farklılaştığı karşılaşmalarda ise bildirişim sorunları gündeme gelmektedir. Bu sorunların çözümü noktasında bildirişimi sağlamak adına çeviriler işe koşulmak durumundadır. Bu nedenledir ki çeviri edimi tarihsel geçmişi açısından ele alındığında, çevirinin varlığı İsa’dan Önceye (İÖ) dayandırılmaktadır (Tosun, 2021). O çağlardan günümüze kadar uzanan süreçte çeviri mefhumu çok çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Örneğin; çevirinin ne olduğu açıklanmaya çalışılmış, nasıl yapılması gerektiği, süreçte nelere dikkat edilmesi gerektiği gibi mefhumlar tartışma konusu olmuştur. Bu bağlamda, bu çalışmada özet bilgi mahiyetinde tarihsel süreç içerisinde çeviriye yaklaşımlar paylaşılmış olup, özelinde ise 1990’lı yıllardan itibaren çeviri alanında sıkça konuşulmaya başlanan çeviri sosyolojisi kavramı ele alınmıştır. Bu minval üzere, alanda sıkça atıfta bulunulan Pierre Bourdieu’nün alan, habitus, sermaye kavramları ile çeviri arasındaki ilişkiler betimlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın genel katkısı göz önüne alındığında, çeviri sosyolojisinin ontolojik gerekçesi somut bir şekilde ortaya konulmuş, sosyoloji alanının kendi içerisinde dahi bazı durumlarda tanımları ve aralarındaki ilişki karmaşıklığa sebep olan “alan, habitus ve sermaye” kavramları örnekler üzerinden anlaşılır kılınmış ve çeviri ile aralarında ne tür bir ilişki olabileceği hususunda tartışılmıştır. Böylece çevirilerin ideolojik boyutları, toplumu etkileme güçleri de bir bakıma daha görünür hale getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Çeviribilim, çeviri sosyolojisi, alan, habitus, sermaye