6. Uluslararası 17. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Ankara, Türkiye, 19 - 21 Aralık 2019, ss.981-987, (Tam Metin Bildiri)
Cezaevi toplumu etnik, kültürel, cinse özel konular ve sağlıkla ilgili tutum ve davranışlar
açısından farklılıkları olan bireylerden oluşmaktadır. Mahkûmlar, sınırlı yaşam alanı içerisinde
çevresinde bulunan kişileri ve koşulları seçemediği, çoğu zaman sağlık sorunu ve kişisel
sorunlarla karşılaştıkları ortamlarda yaşamlarını sürdürmektedir. Sağlık sorunları arasında
psikiyatrik hastalıklar, madde bağımlılığı, bulaşıcı olmayan hastalıklar, HIV, tüberküloz, hepatit
C ve diğer bulaşıcı hastalıklar dâhil olmak üzere karmaşık ve birlikte ortaya çıkan çeşitli sorunlar
bulunmaktadır. Cezaevinde bulunan mahkûmların genellikle topluma tekrar katılması ve
cezaevinde bulunduğu süreç içinde aile, personel ve toplum etkileşiminin olması, mevcut ya da
ortaya çıkması muhtemel sağlık sorunlarına yönelik müdahaleyi zorunlu kılmaktadır. Uluslararası
standartlarla belirlenen cezaevi sağlık hizmetlerinin amacı, temel bir hak muhafazası olarak iyi
bir sağlık, toplumdaki diğer bireylerle eşit ölçüde hizmetlere erişim ve bakım olanaklarının
sağlanması, cezaevi toplumunun rehabilite edilmesi ve topluma kazandırılmasıdır. Cezaevi
nüfusuna sağlık hizmeti sağlamada güvenlik kurallarının getirdiği fiziksel engellere ek olarak
bireylerin daha fazla sağlık hizmeti gereksinimine sahip olması gibi temel zorluklar
bulunmaktadır. Cezaevi sağlık hizmetleri; genel sağlık hizmetleri, ruh sağlığı hizmetleri,
bağımlılıkla mücadele, cinsel sağlık hizmetleri, bulaşıcı hastalık yönetimi, kronik hastalık
yönetimi, diş ve eczane hizmetleri, sağlığın korunması ve geliştirilmesi, sosyal bakım ve çevre
düzenlemesi konularını içermektedir. Cezaevi sağlığı geliştirme uygulamalarının amacı,
bireyselliğin korunması, reaktif hastalık odaklı risklerin azaltılması, sağlık eğitimi ve danışmanlık
hizmetlerinin sağlanması, hijyen, bulaşıcı hastalıkların azaltılması ve yasadışı ilaç alımının
yönetilmesidir. Sağlık profesyonellerinin mahkûmlara kaliteli ve eşit sağlık bakım verilebilmesi
için multidisipliner bir ekip çalışması gereklidir. Hemşireler talep ettiği sağlık hizmetini alırken
genellikle seçim yapma fırsatı bulunmayan mahkûmların ihtiyaç duydukları sağlık bakımını
alabilecekleri temel bir kaynaktır. Hemşirelik profesyonel kimliğinin getirdiği rol ve
sorumluluklar doğrultusunda cezaevi hemşireleri, birinci basamak sağlık hizmeti sunma, gerekli
durumlarda üst sağlık kuruluşlarına sevk işlemleri, acil müdahale ve bakım, düzenli farmakolojik,
psikoterapötik ve mesleki terapi programlarının yürütülmesi, mahremiyet ve gizlilik kuralları
doğrultusunda hemşirelik bakımının sürekliliğini sağlama, toplum katılımı ile mahkûm, aileleri
ve personel ile terapötik iletişim kurabilme, bağımlılıkla mücadele, sosyal dışlanma, şiddet ve
zorbalığın önlenmesi, spritüel bakım, kaza ve yaralanmaların önlenmesi, çevre düzenlemesi,
cezaevi personeline yönelik iş sağlığı ve güvenliği, sağlık eğitimi, sağlığı koruma ve geliştirme
faaliyetlerini sürdürmektedir. Cezaevlerinde uygun ve kaliteli sağlık hizmetinin sunulabilmesi
için, cezaevi koşulları göz önünde bulundurularak cezaevi toplumunun sağlık sorunlarının ele
alınması ve halk sağlığı becerilerine sahip cezaevi hemşireliğinin desteklenmesi önem
taşımaktadır.