II. ULUSLARARASI SOSYAL ve HUKUK ÇALIŞMALARI KONGRESİ, Erzurum, Turkey, 12 - 13 May 2022, pp.82-84
With the constitutional amendment made in 2010, civil servants and
other public officials were given the right to collective bargaining and this
issue was stated in Article 53 of the 1982 Constitution: “Public servants and other public employees have the right to conclude
collective agreements. The parties may apply to the Public Servants Arbitration
Board if a disagreement arises during the process of collective agreement. The
decisions of the Public Servants Arbitration Board shall be f inal and have the
force of a collective agreement.” formatted. In addition, in the
aforementioned article, regarding the structure of the Public Servants
Arbitration Board, "The scope of and
the exceptions to the right of collective agreement, the persons to benefit
from and the form, procedure and entry into force of collective agreement and
the extension of the provisions of collective agreement to those retired, as
well as the organization and operating procedures and principles of the Public
Servants Arbitration Board and other matters shall be laid down in law.”
Article 34 of the Law No. 4688 on Public Servants' Unions and
Collective Bargaining, which regulates the structure of the Public Servants
Arbitration Board; “Public Servants
Arbitration Board for each collective bargaining period; One member to be
elected by the President from among the President, Deputy President, Vice
President or Heads of Departments of the Court of Cassation, the Council of
State and the Court of Accounts, four members from the ministries and public
institutions and organizations determined by the President, Two members to be
determined by the confederation with the highest number of members in terms of
the number of affiliated unions, and members of affiliated unions. One member
each from the second and third rank confederations in terms of number of
Universities, One member to be elected by the President from among those
holding at least the title of Associate Professor from the fields of public
administration, labor law, public finance, labor economics, economics and
business administration, The confederation with the highest number of members
in terms of the number of affiliated unions. Three of them will be selected by
the President from among seven faculty members to be proposed, three by the
confederations in the second and third rank in terms of the number of members
of the affiliated unions, provided that they have at least the title of
Associate Professor from the disciplines specified in the clause. consists of
eleven members, including one member.” is in the form.
As seen in the relevant provision of law, the majority of the
structure of the 11-member board is determined by the President representing
the executive power. In this context, whose decisions are final, the
establishment of a member structure of an arbitrator structure in which there
is no judicial authority that can be appealed against, has created a situation
that differs from the equivalent structures in the world.
Public services, which can be defined as the production of goods
and services undertaken by the state in isolation from the conditions of the
market, must be provided uninterruptedly or regularly in accordance with the
principle of continuity. For this reason, the right to strike was not
constitutionally granted to public officials and this situation weakened the
bargaining power of public personnel in collective bargaining negotiations. In
addition, considering the current member determination process of the Public
Servants Arbitration Board, it will be very difficult to say that a structure
that will result in favor of public personnel will emerge in the negotiation
process.
In this study, the Public Servants Arbitration Board was analyzed.
In this context, first of all, a historical evaluation of the negotiation
process regarding the personal rights of Public Personnel was made and its
current structure was examined. A comparison was made with similar examples in
the world, and various solution proposals were listed.
Keywords: Public Servants Arbitration Board, Collective
Aggrement, Strike, International Labor Organization.
2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği
ile memurlar ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme hakkı verilmiş ve bu
husus 1982 Anayasasının 53. Maddesinde “Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu
sözleşme yapma hakkına sahiptirler. Toplu sözleşme yapılması sırasında
uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna
başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu
sözleşme hükmündedir.” şeklinde düzenlenmiştir. Ayrıca bahsi geçen maddede
Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun yapısına ilişkin olarak “Toplu sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözleşmeden
yararlanacaklar, toplu sözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu
sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun
teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla düzenlenir.” hükümleri
bulunmaktadır.
Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun
yapısını düzenleyen 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Ve Toplu Sözleşme
Kanununun 34.maddesi; Kamu Görevlileri
Hakem Kurulu her toplu sözleşme dönemi için; Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay
Başkan, Başkanvekili, Başkan Yardımcısı veya Daire Başkanları arasından
Cumhurbaşkanınca Başkan olarak seçilecek bir üye, Cumhurbaşkanınca belirlenen
bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarından dört üye, Bağlı sendikaların üye
sayısı itibarıyla en fazla üyeye sahip konfederasyon tarafından belirlenecek
iki, bağlı sendikaların üye sayısı açısından ikinci ve üçüncü sırada bulunan
konfederasyonlardan birer üye, Üniversitelerin kamu yönetimi, iş hukuku, kamu
maliyesi, çalışma ekonomisi, iktisat ve işletme bilim dallarından en az Doçent
unvanını taşıyanlar arasından Cumhurbaşkanınca seçilecek bir üye, Bağlı
sendikaların üye sayısı itibarıyla en fazla üyeye sahip konfederasyon
tarafından üç, bağlı sendikaların üye sayısı açısından ikinci ve üçüncü sırada
bulunan konfederasyonlar tarafından ikişer olmak üzere bendinde belirtilen bilim dallarından en az
Doçent unvanını taşımak kaydıyla, önerilecek toplam yedi öğretim üyesi
arasından Cumhurbaşkanınca seçilecek bir üye, olmak üzere onbir üyeden oluşur.
şeklindedir.
İlgili kanun hükmünde de görüldüğü üzere
11 üyeli kurulun yapısının çoğunluğu yürütme erkini temsilen Cumhurbaşkanı
tarafından belirlenmektedir. Kararları kesin nitelikte olan bu bağlamda
kararlarına karşı başvurulabilecek bir yargı merciinin bulunmadığı hakem
niteliğinde bir yapının üye yapısının bu şekilde ihdas edilmesi dünyadaki
muadili niteliğindeki yapılardan farklılık arz eden bir durum ortaya
çıkarmıştır.
Devletin piyasanın koşullarından ayrı
kalarak üstlendiği mal ve hizmet üretimleri olarak ifade edebileceğimiz kamu
hizmetlerinin, süreklilik ilkesi uyarınca kesintisiz veya düzenli olarak
verilmesi gerekir. Bu sebeple kamu görevlilerine Anayasal olarak grev hakkı
tanınmamış ve bu durum toplu sözleşme görüşmelerinde kamu personelinin pazarlık
gücünü zayıflatmıştır. Buna ek olarak, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun mevcut
üye belirleme süreci göz önüne alındığında,
müzakere sürecinde kamu personeli lehine sonuç doğuracak bir yapının
ortaya çıkacağını söylemek hayli güç olacaktır .
Bu çalışmada Kamu Görevlileri Hakem
Kurulu analiz edilmiştir. Bu kapsamda öncelikle Kamu Personelinin özlük
haklarına ilişkin müzakere sürecinin tarihsel bir değerlendirmesi yapılarak
günümüzdeki yapısı incelenmiştir. Dünyadaki benzer örnekteki yapılar ile bir
karşılaştırma yapılarak, çeşitli çözüm önerileri sıralanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kamu Görevlileri Hakem Kurulu, Toplu Sözleşme, Grev, Uluslararası
Çalışma Örgütü.