Research Information System
10. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Konya, Turkey, 3 - 06 November 2021, (Summary Text)
Kökleri aydınlanma düşüncesine dayanan, 19. yüzyıl
içerisinde kuramsal çekirdeği oluşan ve 20. yüzyılın ikinci yarısında sistemli
bir hal alan sekülerleşme kuramının temel tezlerinden biri modernite ile
geleneksel dinler arasında gerilim olduğudur. Ancak yine 20. yüzyıl içerisinde
modern ideoloji ve akımların da geleneksel dinler gibi kurumsallaştığı yönünde
tezler ileri sürülmüş ve bu iddialar sekülerleşme kuramına yönelik kritiklerin
dayanaklarından biri olmuştur. Sekülerleşme kuramının özünü oluşturan dinin
modern toplumlarda giderek etkisini yitirdiği iddiasının aksine siyasal ve
sosyal hareketlerle geleneksel dinlerin karşılaştırılması sonucunda modern
ideoloji ve akımların da geleneksel dinler gibi kutsal, anlam, sembol ve
ritüellere sahip olduğu ortaya koyulmaktadır.
Bu bildiri modern ideoloji ve akımları geleneksel dinlere
benzeterek analiz etmeye çalışan temel kuram ve kavramları derlemeyi
amaçlamaktadır. Bildiride bu analojiyi kuran şu dört temel kavrama
odaklanılmaktadır: politik din, seküler din, sivil din ve örtük din. Bu
kavramların yanı sıra aynı amaca sahip diğer teorisyenler ve kavramları da özce
aktarılmaktadır. Çalışmada temel teorik kaynakların taraması
gerçekleştirilmekte ve okuyucuya ilgili alan yazın sistematik bir biçimde
sunulmaktadır. Bu sayede din sosyolojisi, toplumsal değişme, siyasal akımlar
gibi farklı ilgi alanlarına sahip araştırmacılar için rehber niteliğinde bir metnin
ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Bu temel amacın yanında çalışmanın genel
amaçları sekülerleşme kuramının geçerliliğine ve moderniteyle beraber kültürel
kurumsallaşmada keskin bir kopuşun olduğu yönündeki sosyal bilimsel
yaklaşımlara yönelik bir sorgulamaya Türkçe alan yazından katkı sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: anlam sistemi, modernite,
politik din, örtük din, seküler din, sivil din