Akademik Veri Yönetim Sistemi
Arkeoloji ve Sanat, cilt.166, sa.166, ss.147-158, 2021 (Hakemli Dergi)
Edebi ürünler özellikle destanlar kültürün nesilden nesile aktarılmasını sağlayan yazılı unsurlardır.
Destanlar, toplumların acılarını, kederlerini, sevinçlerini, savaşlarını, yaşadıkları kahramanlıkları
ve başarılarını anlatan sözlü ya da yazılı ürünlerdir. Homeros (Ὅμηρος), Yunan tarihindeki kahramanlık destanlarının anlatımında oldukça önemli bir yere sahiptir. Sözlü kültürün ürünü olarak
Homeros’un verdiği eserler Iliada (Ἰλιάς [Iliás]) ve Odysseia (Ὀδύσσεια [Odusseia]), adıyla bilinir. Iliada
destanı, Akhalar ile Troialılar arasında geçen Troia Savaşı’ndaki olayları anlatmaktadır. Odysseia
ise, Troia Savaşı’ndan dönen Akhalı bir kahramanın, Odysseus’un maceralarını konu edinmektedir.
Olympos’taki tanrılar, Iliada’da anlatılan Troia Savaşı’na taraf olmuş durumdadırlar. Akha tarafını
tutanlar Hera, Athena, Hermes ve Hephaistos, Poseidon iken Troialıların tarafını tutanlar Zeus, karısı
Leto, oğlu Ares ve Apollon, kızı Artemis ve Aphrodite’dir. Bu tanrı(ça)lar arasında her iki destanda
da sıfatları ile birlikte Apollon’u pek çok bölümde görmekteyiz. Apollon’un yanı sıra ikiz kardeşi
Artemis’in ismi de destanlarda geçmektedir. Apollon ve Artemis ikizdirler ve Zeus’un geceyi temsil
eden titan kızı Leto’dan doğma çocuklarıdırlar. Homeros’un Iliada’sında Apollon, Anadolu ile ilgisi
yüzünden Troialıları tutan bir tanrıdır. Iliada’daki dizelerde tanrı Apollon’u en fazla Phoibos (Φοίβος,
Φοίβω) sıfatı ile görmekteyiz. Odysseia’da ise iki yerde bu sıfat ile anılmıştır. Yunanlılar tanrının
özünü belirtmek için Phoibos ek adını takmışlardır. “Parlak” anlamına gelen Phoibos, Apollon’un önemli bir sıfatı olarak karşımıza çıkar. Işık ve Güneş Tanrısı Phoibos Apollon’un, Anadolu kaynaklı
bir tanrı olduğu Iliada’da anlaşılır. Apollon’un iki büyük niteliği vardır: Okçuluk ve hekimlik. Iliada’da
Phoibos sıfatı yanında Apollon Smintheus sıfatı ile de karşımıza çıkar. Antikçağ’da Apollon adında bir
tanrı olduğunu bildiren en eski kaynak olan Homeros’un metninde, tanrının Smintheus sıfatıyla ve
Anadolu’lu karakteri ile yer alması; bölgede, dolayısıyla Anadolu’da Apollon kültünün köklülüğünü
ve önemini açıkça gözler önüne serer. Iliada’da ve Odysseia’da Artemis’in ismi Apollon kadar anılmaz. Her iki destanda da tanrıçanın avcılık ve ok atan özelliği ön planda tutulmuştur. Ayrıca güzelliği
ve bakire oluşu da dizelerde belirtilmiştir