AN EVALUATION OF THE APPLICABILITY OF THE EUROPEAN CONVENTION OF HUMAN RIGHTS IN ARBITRATION

Vural Çelenk B.

ULUSLARARASI NECMETTİN ERBAKAN HUKUK KONGRESİ, Konya, Turkey, 10 April - 12 September 2021, pp.495-504

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: Konya
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.495-504
  • Ankara Yıldırım Beyazıt University Affiliated: Yes

Abstract

While determining the relationship between arbitration and European Convention on Human Rights (ECHR), a distinction between compulsory and consensual arbitration is crucial. In consensual arbitration, the parties, by signing an arbitration agreement, consent to the resolution of their dispute to an arbitral tribunal rather than state courts. On the other hand, compulsory arbitration is required by law, and there is no consensual agreement to settle the dispute before arbitration tribunal between the parties. Applicability of ECHR in arbitration and responsibility of state arising therefrom differs in compulsory and consensual arbitration. For instance, in terms of compulsory arbitration, in case law of European Court of Human Rights (ECtHR), the Court finds the states responsible for infringing right to fair trial. Very recently, Turkey has been found as responsible for infringing ECHR, due to the fact that Turkish Football Federation Arbitration Tribunal is compulsory and not providing the due process guarantees. The case law of ECtHR affirms the applicability of ECHR in compulsory arbitration. The applicability of ECHR to the consensual arbitration has been debated for a long time. On one hand, the first discussion relies on the non-applicability of ECHR in consensual arbitration, on the other hand, the other view, which is supported theoretically, admits that rights and freedoms under ECHR are applied directly in the consensual arbitration. Besides these two, another view, also approved by ECtHR and legal scholars, the rights and freedoms guaranteed under ECHR are indirectly applicable as far as they are appropriate to the characteristic of arbitral proceeding. In addition, with the choice of consensual arbitration, the question as to what extent the parties waive their due process rights under ECHR has been discussed in the doctrine and case law. In this study, with regard to the case law of ECtHR discussing the applicability of ECHR in arbitration, will be evaluated.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile tahkim arasındaki ilişki değerlendirilirken tahkimin ihtiyari ve zorunlu tahkim olarak ayrılması önem arz eder. Taraflar, ihtiyari tahkimde uyuşmazlıklarını devlet mahkemesinde çözmek yerine aralarında yaptıkları bir anlaşma ile hakem mahkemesini yetkili kılmayı ve uyuşmazlıklarının hakemler tarafından çözülmesine rıza gösterebilir. Ne var ki zorunlu tahkimde taraflar arasında onların rızalarına dayalı bir tahkim anlaşması olmaksızın, kanundan kaynaklı bir zaruret nedeniyle tarafların tahkim yoluna başvuruyor olmaları söz konusudur. AİHS’nin uygulanırlığı ve bundan devletin sorumluluğu zorunlu tahkim ve ihtiyari tahkim süreçlerinde farklılık göstermektedir. Örneğin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) zorunlu tahkimde adil yargılanma hakkı güvencelerine riayet edilmediği gerekçesiyle devletin sorumluluğuna hükmettiği çeşitli içtihatları mevcuttur. Hali hazırda, Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulunun zorunlu bir tahkim merci olması ve adil yargılanma hakkına ilişkin güvenceleri sağlamıyor olması nedeniyle Türkiye’nin AİHS’nin ihlalinden sorumlu tutulduğu yakın tarihli bir içtihatla bu konu tekrar Türk hukukunda tartışılır hale gelmiştir. Şüphesiz, AİHM’nin konu hakkındaki çeşitli içtihatları, AİHS’nin zorunlu tahkim sürecinde uygulanırlığı üzerindeki olası tereddütleri ortadan kaldırmıştır. Bunun yanı sıra AİHS’nin ihtiyari tahkimde uygulanır olup olmayacağı uzun yıllar tartışılan konulardan biridir. Bu konuda ortaya atılan görüşlerin ilki AİHS’nin ihtiyari tahkimde uygulanmayacak olduğu iken, buna karşı yalnızca teoride destek bulan bir diğer görüş ise AİHS’de yer alan haklar ve özgürlüklerin doğrudan ihtiyari tahkimde de uygulama bulacağı şeklindedir. Bu iki yaklaşımın yanında AİHM’nin de teyit ettiği ve doktrinde de taraftar bulan görüş AİHS’de yer alan hak ve özgürlüklerin tahkim yargılamasının özüne uygun düştüğü ölçüde dolaylı olarak uygulanması yönündedir. Ayrıca doktrinde ve yargı kararlarında, tarafların ihtiyari tahkimi seçmekle, Sözleşmede yer alan adil yargılanma hakkından ne ölçüde feragat etmekte olduğu tartışma konusu yapılmaktadır. Bu çalışmada AİHM’nin zorunlu ve ihtiyari tahkimde AİHS’nin uygulanırlığını değerlendirdiği içtihatları dikkate alınarak konu değerlendirilecektir.