The territory of West Turkestan is hosted by to many cities along the Silk Road between Iran and China. Especially in the 6th and 7th centuries, due to trade and political structure, there was an interaction between the western Kokturk Khaganate and Sogdian culture. With the religious influence showing itself, the development of art increased and wall paintings appeared in palaces and residences. One of the most beautiful examples of murals is the Afrasiab murals. They were found on the wall of a house during the construction of a road near Samarkand about a hundred years ago, and the paintings covering four walls of a single room were examined by various archaeologists, and archaeological excavations continue to be carried out until today. Excavations revealed various phases from the 7th to the 12th century. On the wall are scenes depicting the political environment of the 7th century. All four walls are quite opposite to each other in composition. Especially the western wall is very important for Turkish history. Turks are everywhere on the wall. But this is not the only wall that highlights the Turks. The Turkish elements found on the western wall of Afrasiab are not found in any Sogdian paintings. In the pictures, the symbol of the political power of the Turks and their representation in the international arena is very well depicted in the magnificent ceremony here. Another mural is on Acine-tepe. It is the ruins of a city in southern Tajikistan, dating back to the 7th and 8th centuries. Buddha temples were found as a result of excavations in the 1940s. There are depictions of people and symbols of Buddhism on the temple walls. It is known that the region was ruled by Toharistan yabgu of Köktürk origin in the 7th and 8th centuries. It is recorded by the sources that the majority of the population is Turkish, especially in Huttel. Balalık-tepe murals are located near the city of Termiz in southern Uzbekistan. It is also called "hill with children". During the studies carried out in the Balalık-tepe monument, a castle dating back to the 5th and 6th centuries was found and it was determined that this castle consisted of 16 rooms. Scientists associate Balalık-tepe with Eftalit and Köktürk Khaganate. The depictions in the paintings found resemble the Turkish type. Throughout history, the region was ruled by dynasties of Köktürk origin. Tavka-kale wall paintings are attributed by scholars to the 6th- 7th centuries. It shows very similar characteristics to other wall paintings. The human figures are reminiscent of depictions from the Köktürk Khaganate period. The paintings in the administrative center of Usrushana, an important historical center, are very important for Köktürk history. Especially the depictions of children sucking milk from a wolf, reminiscent of the Türeyiş epic, are noteworthy. Varakhsha is the name of the old city ruins of Bukhara. This is 5-8. It has been an important trade center for centuries. Varakhsha wall paintings appeared in the palace belonging to the ruler. It consists of 3 halls. Bukhara remained under Köktürk rule for more than a hundred years. The coins and stamps found prove that some figures in the palace paintings are specific to the Turks. Panjakent wall paintings are the most important works that have survived to this day. It has a special importance both in terms of its construction technique and the subjects it contains. In the study, it is aimed to analyze the wall paintings within the borders of the Western Turkic Khaganate, which are still in Uzbekistan and Tajikistan today, in terms of Kokturk history and to shed light on the period.
Batı Türkistan toprakları İran ve Çin arasında olan tarihi İpek Yolu’nun geçtiği, pek çok şehire ev sahipliği yapan bir bölgedir. Özellikle 6. ve 7. yüzyıllarda ticari ve siyasi yapıdan dolayı Batı Köktürk Kağanlığı ve Soğd kültürünün etkileşimi söz konusu olmuştur. Dini etkinin de kendisini göstermesiyle sanatta gelişim artmış saray ve konutlarla birlikte döneme has duvar resimleri ortaya çıkmıştır. Duvar resimlerinin en güzel örneklerinden birisi Afrasyab duvar resimleridir. Yaklaşık yüz yıl önce Semerkand yakınlarında yol inşaatı sırasında bir evin duvarında bulunmuştur. Tek bir odanın dört duvarını kaplayan resimler arkeologlar tarafından incelenmiş olup, günümüze kadar da arkeolojik kazılar yapılmaya devam etmiştir. Kazılarda 7. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar çeşitli katmanlar tespit edilmiştir. Duvarda 7. yüzyılın siyasi ortamını gözler önüne seren sahneler mevcuttur. Her dört duvar kompozisyon olarak birbirlerine oldukça zıttır. Özellikle batı duvarı Türk tarihi açısından çok önemlidir. Duvarın her yerinde Türkler’den izler bulunmaktadır. Ancak Türkleri ön plana çıkaran tek duvar burası değildir. Afrasyab’ın batı duvarında bulunan Türk unsurlar hiçbir Soğd resimlerinde rastlanmamaktadır. Resimlerde Türklerin siyasi gücünün sembolü ve uluslararası arenada temsili buradaki görkemli törenle çok iyi bir şekilde tasvir edilmiştir. Bir diğer duvar resimi Acine-tepededir. Tacikistan’ın güneyinde bulunan ve 7. ve 8. yüzyıllara ait bir şehir kalıntısıdır. 1940’lı yıllarda yapılan kazılar sonucunda Buda tapınakları bulunmuştur. Tapınak duvarlarında insan tasvirleri ve budizmin sembolleri mevcuttur. Bölgenin 7. ve 8. yüzyıllarda Köktürk asıllı Toharistan yabguları tarafından yönetildiği bilinmektedir. Nüfusun çoğunluğunun özellikle Huttel’de Türk halkın yaşadığı kaynaklar tarafından kaydedilmiştir. Balalık-tepe duvar resimleri, Özbekistan’ın güneyinde bulunan Termiz şehri’nin yakınlarında yer almaktadır. “Çocuklu tepe” olarak da adlandırılır. Balalık-tepe yadigârlığında yapılan çalışmalarda 5. ve 6. yüzyıla ait kale bulunmuş olup bu kalenin 16 odadan oluştuğu tespit edilmiştir. Bilim adamları Balalık-tepe’yi Eftalit ve Köktürk kağanlığı ile ilişkilendirmektedirler. Bulunan resimlerdeki tasvirler Türk tipini andırmaktadır. Tarihi süreç içerisinde bölge Köktürk asıllı hanedanlar tarafından yönetilmiştir. Tavka-kaledeki duvar resimleri ise bilim adamları tarafından 6.-7. yüzyıllara atfedilmektedir. Diğer duvar resimlerine oldukça benzer özellikler göstermektedir. İnsan figürleri Köktürk Kağanlığı dönemindeki tasvirleri anımsatmaktadır. Önemli bir tarihi merkez olan Usruşananın yönetim merkezinde bulunan resimler Köktürk tarihi açısından çok önemlidir. Özellikle Türeyiş Destanını hatırlatan kurttan süt emen çocuk tasvirleri dikkate değerdir. Varahşa, Buhara’nın eski şehir kalıntılarının adıdır. Burası 5-8. yüzyıllarda önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Varahşa duvar resimleri, hükümdara ait sarayda ortaya çıkmıştır. 3 salondan oluşur. Buhara yüz yıldan fazla süre Köktürk hâkimiyetinde kalmıştır. Bulunan paralar ve damgalar saray resimlerindeki bazı figürlerin Türklere özgü olduğunu kanıtlamaktadır. Pencikent duvar resimleri günümüze kadar sağlam bir şekilde kalan en önemli eserlerdir. Hem yapım tekniği hem de içerdiği konular açısından ayrı bir öneme sahiptir. Çalışmada Batı Türk Kağanlığı sınırları içerisinde bulunan günümüzde Özbekistan ve Tacikistan topraklarında rastlanan duvar resimlerinin Köktürk tarihi açısından incelenmesi ve döneme ışık tutması amaçlanmıştır.
