Research Information System
in: ARKEOLOJİ VE SANAT YAYINLARI ŞANLIURFA YAZILARI 1, Nezih Başgelen, Editor, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, pp.41-62, 2022
Soğmatar, bugünkü Şanlıurfa ilinin 60 km. güneydoğusunda, Harran ilçesinin ise 40 km. kuzey doğusunda Tektek dağlarında önemli su kaynaklarının bulunduğu bir yerdedir. Erken Tunç Çağı ve Roma Dönemi’nde nekropol alanı olarak kullanılan Soğmatar, MS 2. yüzyılda Roma Dönemi’nde
Ay Tanrısı Sin’in kült merkezi olarak ön plana çıkar. Ölüm, tıbbi açıdan
beyin fonksiyonlarının kalıcı kaybı ve biyolojik işleyişin geri döndürülemez
şekilde bitişi olarak tanımlanır ve insanoğlunun hayatındaki en önemli
olgulardan biridir. İnsanoğlu, ölümü kabullenememiş, bir gün bir şekilde
geri dönebileceğini düşünerek, dünyevi varlığını koruyacak mezarlar inşa
etmeye başlamıştır. Ölen kişinin arkasından ağıtlar, dualar, ziyafetler vb.
olgulardan oluşan törenler ile cesedin hazırlanması, defnedilmesi, hediyeler ve ayinler yapılması gibi hususlar da ölü gömme adetlerini doğurmuştur. Bir çukur açarak bedeni toprağa gömmekle başlayan süreç
zaman içinde anıtsal nitelikteki mezarların da olduğu pek çok farklı tipte
mezarın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca mezarlar aileler için, özellikle de aile mezarlıklarında kendi soylarını takip edebilecekleri ve övünç
duyabilecekleri bir prestij mekanı niteliği de taşımıştır. Ölüm ve ölüm sonrası yaşam düşüncesine bağlı olarak ölü kültü ve törenleri, günlük yaşamda da önemli olan kavramlar olarak insan hayatında yerini almıştır