Research Information System
8. Uluslararası Asos Congress Hukuk Sempozyumu, İstanbul, Turkey, 15 - 17 June 2022, pp.87, (Summary Text)
The control and oversight
authority of the central government institutions over the local government
institutions is called administrative tutelage. “Administrative tutelage” is
defined in Article 127 of the Constitution and is an authority given to the
central government to establish various purposes over local governments. These
purposes are mentioned in the article; It is listed as "principle of the
integrity of the administration, securing uniform public service, safeguarding
the public interest and meeting local needs properly". Administrative
tutelage, which basically occurs between the state legal entity and public
legal entities, is an exceptional authority and needs to be specifically stated
in the law. Administrative tutelage, which only covers the legality check, does
not include the expediency check. In addition, administrative tutelage
authorities do not have the authority to give orders and instructions. Unlike
the standard view of administrative tutelage between state legal entities and
public legal entities, there are also examples that can be described as
atypical but have very similar characteristics with ordinary guardianship
control. What is meant by the concept of atypical is the supervision and
surveillance powers of two different public legal entities between each other.
As an example of the aforementioned atypical administrative tutelage; The
relationship between YÖK and universities, the relationship between
metropolitan municipalities and district municipalities, and the relationship
between the headquarters and branches of a public professional organization can
be shown. In this study, examples of atypical administrative tutelage are
described. In this context, first of all, the characteristics of administrative
tutelage are stated and the concept of administrative tutelage is mentioned in
terms of constitution. Examples of the concept of atypical administrative
tutelage are given over public legal entities, and their similarities and
differences with ordinary guardianship powers are analyzed.
Keywords: Administrative tutelage, atypical
administrative tutelage, state legal entity, public legal entity
Merkezden yönetim kuruluşlarının yerinden yönetim kuruluşları üzerindeki denetim ve gözetim yetkisine idari vesayet adı verilir. “İdari vesayet” Anayasanın 127. Maddesinde tanımlanmış olup, merkezi idareye yerel yönetimler üzerinde çeşitli amaçları tesis etmek üzere verilmiş bir yetkidir. Bu amaçlar bahsi geçen maddede; “mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması” şeklinde sıralanmıştır. Temel olarak devlet tüzel kişiliği ile kamu tüzel kişilikleri arasında tezahür eden idari vesayet, istisnai bir yetki olup kanunda özel olarak belirtilmeye ihtiyaç duyar. Sadece hukukilik denetimini kapsayan idari vesayet, yerindelik denetimini içermez. Ayrıca idari vesayet makamlarının, emir ve talimat verme yetkileri de bulunmamaktadır. İdari vesayet kendi içerisinde; onama, onamama, uygulamasını erteleme ve idari yargıda dava açma gibi yetkileri barındırır. İdari vesayetin devlet tüzel kişiliği ile kamu tüzel kişilikleri arasındaki standart görünümünden farklı olarak, atipik olarak nitelendirilebilecek ancak olağan vesayet denetimiyle de oldukça benzer özellikler taşıyan örnekler de bulunmaktadır. Atipik kavramı ile kastedilen, iki farklı kamu tüzel kişiliğinin birbirleri arasındaki denetim ve gözetim yetkileridir. Bahsi geçen atipik idari vesayetlere örnek olarak; YÖK ile üniversiteler arasındaki ilişki, büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasındaki ilişki ve kamu kurumu niteliğindeki bir meslek kuruluşunun genel merkezi ile şubeleri arasındaki ilişki gösterilebilir. Her bir sayılan örnekte idari vesayete benzer nitelikte yetki ve görevler bulunmaktadır. Söz gelimi; YÖK’ün üniversiteler üzerindeki yükseköğretimin planlanması ve koordinasyonuna ilişkin yetkileri, büyükşehir belediyelerinin ilçe belediyesi imar planları ve bütçeleri üzerindeki yetkileri, kamu kurumu niteliğindeki bir meslek kuruluşunun genel merkezinin, şubeler arasındaki eşgüdüm ve koordinasyon yetkileri idari vesayete benzer niteliktedir. Bu çalışmada atipik idari vesayet örnekleri anlatılmaktadır. Bu kapsamda öncelikle idari vesayetin özellikleri belirtilerek, anayasal açıdan idari vesayet kavramından bahsedilmiştir. Atipik idari vesayet kavramına kamu tüzel kişilikleri üzerinden örnekler verilerek, olağan vesayet yetkileri ile benzerlik ve farlılıkları analiz edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: İdari Vesayet, Atipik İdari Vesayet, Devlet Tüzel Kişiliği, Kamu Tüzel
Kişiliği