This article examines the jurisdiction of the International Court of Justice (ICJ) based on the principle of forum prorogatum, analyzing the historical development, legal foundations, and practical implications of the principle within the framework of the case law and procedural rules of both the ICJ and its predecessor, the Permanent Court of International Justice (PCIJ). Furthermore, the study also evaluates the criticisms directed at the principle of forum prorogatum, as well as its contributions to the international legal order. Forum prorogatum is defined as a mechanism that allows the rectification of the absence of the respondent state’s initial recognition of the ICJ’s jurisdiction through subsequent explicit or implicit consent. In this sense, the principle of forum prorogatum provides flexibility in the resolution of interstate disputes, thereby expanding the understanding of consent-based jurisdiction in international law. On the other hand, as one of the methods through which the ICJ establishes its jurisdiction, forum prorogatum has been a subject of debate among both international legal scholars and practitioners since its first application by the PCIJ in the 1920s. In this regard, the article aims to contributeto the doctrine by examining the conceptual framework, historical development, and application of forum prorogatum. For this purpose, the article is divided into three main sections. In the first section, the jurisdiction of the ICJ is discussed in broad terms, and the methods for establishing this jurisdiction are examined based on the Statute of the ICJ. In the second section, the conceptual framework and historical background of the principle of forum prorogatum are explained; subsequently, the application of this principle by the PCIJ and ICJ is evaluated in the light of their case law. In the third section, the compatibility of the principle of forum prorogatum with the ICJ Statute and Rules of Procedure is examined from a critical perspective, both in its normative and practical aspects.
Bu makale, Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) forum prorogatum ilkesine dayalı yargı yetkisini, UAD ve selefi Uluslararası Sürekli Adalet Divanı (USAD) içtihatları ve usul kuralları çerçevesinde ele alarak, ilkenin tarihsel gelişimini, hukuki temellerini ve uygulamadaki yansımalarını incelemektedir. Ayrıca çalışmada, forum prorogatum ilkesine yöneltilen eleştiriler ve ilkenin uluslararası hukuk düzenine olan katkıları da değerlendirilmektedir. Forum prorogatum, davalı devletin UAD’nin yargı yetkisini başlangıçta tanımamış olmasına rağmen, sonradan açık veya zımni rıza göstermesi yoluyla bu eksikliğin giderilmesini sağlayan bir mekanizma olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda forum prorogatum ilkesi, devletlerarası uyuşmazlıkların çözümünde esneklik sağlayarak uluslararası hukukta rızaya dayalı yargı yetkisi anlayışını genişletmektedir. Diğer taraftan, UAD’nin yargı yetkisinin tesis edilmesini sağlayan yollardan biri olarak forum prorogatum, ilkenin USAD tarafından ilk defa uygulandığı 1920’lerden bu yana, hem uluslararası hukukçular hem de uygulayıcılar arasında tartışmalara konu olmuştur. Bu anlamda makale, forum prorogatum yolunun kavramsal çerçevesini, tarihsel gelişimini ve uygulanmasını inceleyerek doktrine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla makale üç ana bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde, UAD’nin yargı yetkisi genel hatlarıyla ele alınarak, bu yetkinin tesis edilmesini sağlayan yöntemler UAD Statüsü esas alınarak incelenmektedir. İkinci bölümde, forum prorogatum ilkesinin kavramsal çerçevesi ve tarihsel arka planı açıklanmakta; ardından, USAD ve UAD’nin bu ilkeyi nasıl uyguladıkları, seçili içtihatlar ışığında değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde ise forum prorogatum ilkesinin, UAD Statüsü ve İç Tüzüğü ile olan uyumu hem normatif hem de pratik yönleriyle eleştirel bir perspektiften incelenmektedir.
