Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım, Ankara, 2020
Borç ilişkisinin kaynaklarından biri olarak kabul
edilen vekâletsiz işgörme kurumu, kanuni düzenlemede; bir başkası yararına
işgörmenin söz konusu olduğu gerçek vekâletsiz işgörme ile kendi yararına
işgörmeyi esas alan gerçek olmayan vekâletsiz işgörmeyi kapsayacak şekilde
düzenlenmiştir. Buna karşılık vekâletsiz işgörme kurumunun ortaya çıkış
sebepleri incelendiğinde esas itibariyle gerçek vekâletsiz işgörmenin bu
kurumun temelinde yer aldığı görülür. Vekâletsiz işgörmeden bahsedilebilmesi için, bir işin
görülmesi, başkasına ait bir işin bulunması, işgörenin bir başkası yararına
işgörme amacı ile hareket etmesi ve onun yetkili veya yükümlü olmadan işgörmesi
gereklidir. Bu genel unsurların yanında iki özel unsurun da gerçekleşmesiyle
işgören ve işsahibi arasında kanundan doğan özel bir borç ilişkisi vuku bulur.
Özel unsurlar, işgörmenin işsahibinin müdahale yasağına aykırı olmaması ve
işgörmenin işsahibi için gerekli olmasıdır. Bu özel borç ilişkisi sonucunda
sözleşmeye oldukça benzeyen hukuki sonuçlar ortaya çıkar. Genel ve özel
unsurların gerçekleştiği caiz vekâletsiz işgörme ilişkisi sonucunda bir
taraftan işgörenin işgörmeden sonra zararsız halde tutulması amaçlanırken diğer
taraftan işsahibinin istenmeyen müdahalelerden korunması sağlanmaya çalışılır.
Genel ve özel unsurları taşıyan bir işgörme, hukuka uygun bir müdahale olarak
kabul edilir.
Vekâletsiz
işgörmenin hukuki sonuçları vekâlet sözleşmesine benzerlik göstermektedir.
Nitekim vekâletsiz işgörmenin hüküm ve sonuçları tespit edilirken sık sık vekâlet
hükümlerine başvurulur. İşsahibi, vekâletsiz işgörmeyi sonradan uygun
bulabilir. Bu halde vekâlete ilişkin hükümler uygun düştüğü ölçüde başından
itibaren işgören ve işsahibi arasındaki ilişkiye uygulanır.
Anahtar Kelimeler: Negotiorum gestio, Başkasına ait
iş, İşgörme amacı, Vekâleti olmadan işgörme.