Çerkez Ali'nin eserlerinden hareketle Kırım Tatar Türkçesinin söz dizimi


Thesis Type: Doctorate

Institution Of The Thesis: Ankara Yildirim Beyazit University, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turkey

Approval Date: 2023

Thesis Language: Turkish

Student: MURAT ATAR

Supervisor: Akartürk Karahan

Abstract:

Kırım Türklerinin yaşadığı sürgünler ve savaşlar nedeniyle Orta Asya, Avrupa ve dünyanın çeşitli bölgelerine yayılmış olan Kırım Tatar Türkçesinin kullanımı her geçen gün azalmaktadır. Elbette bunda Türkiye'ye yakın coğrafi konum nedeniyle Türkiye Türkçesinin etkisi çok büyüktür. Kırım Tatar Türkçesi her ne kadar Kıpçak grubu içerisinde yer alsa da, Kırım'ın 1475 yılında Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmet tarafından Türk toprağı yapılmasıyla birlikte Batı Türkçesinin yani Türkiye Türkçesinin etki alanına girmiştir. Çalışmada Kırım Tatar Türkçesinin söz dizimi incelenmiştir. Bu bağlamda Çerkez Ali'nin Sabalar Kuçagında, Çok yürgen Çok Körer, Uyan Çatırdag Uyan adlı eserlerinin taranması ve incelenmesi yoluyla Kırım Tatar Türkçesinin söz diziminin cümle yapısı ve kelime grupları tespit edilmiştir. Bu tespitler sonucunda cümle yapısı ve kelime grupları sınıflandırılmıştır. Yapılan bu sınıflandırmalarla Kırım Tatar Türkçesinin söz dizimi ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, 1. Giriş, 2. Çerkez Ali'nin Hayatı ve Eserleri, 3. İnceleme (Kelime Grupları, Cümle Unsurları, Cümle Çeşitleri), 4. Sonuç olmak üzere dört bölümde incelenmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, kapsamı ve sınırlılıkları belirtilmiştir. Söz dizimi hakkında yapılan çalışmalar kronolojik olarak sıralanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Kırım Tatar Türklerinin tarihi, Kırım Tatar Türkçesi ve edebiyatı, Çerkez Ali'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu çalışma alanında daha önce yapılan çalışmalar incelenmiş ve kronolojik olarak sıralanmıştır. Çalışmanın asıl kısmını oluşturan inceleme bölümünde kelime gruplarına ve cümle bilgisine yer verilmiştir. Sonuç bölümünde çalışmada elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir.