The Dialect of Alaçam (Samsun)


Thesis Type: Doctorate

Institution Of The Thesis: Ankara Yildirim Beyazit University, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turkey

Approval Date: 2019

Thesis Language: Turkish

Student: FATİH KEMİK

Supervisor: Funda Toprak

Abstract:

Türkiye'deki ağızlarla ilgili araştırmaların başladığı yıl 1867'dir. Türkiye Türkçesi ağızlarıyla ilgili olarak birçok araştırma yapılmasına karşın hâlâ incelenmemiş/incelenememiş birçok bölge bulunmaktadır. Ağız araştırması olarak incelenmemiş alanlardan birisi de Samsun'a bağlı bir ilçe olan Alaçam ilçesidir. Bu sebeple Alaçam ilçesinin ağzını incelemeye karar verildi. Çalışma kapsamında Alaçam ilçesi merkez ve köylerinden 35 adet derleme yapıldı ve bu derlemelerin 27 tanesi teze alındı; bu derlemeler Ahmet Bican Ercilasun'un önerisiyle oluşturulan ve Türk Dil Kurumu'nun da benimsediği çeviriyazı işaretleri esas alınarak deşifre edildi. Çalışma "Giriş", "Ses Bilgisi", "Şekil Bilgisi", "Tartışma", "Sonuç ve Öneriler", "Metinler" "Sözlük" "Kaynaklar" bölümlerinden oluşmaktadır. İlk bölümde Alaçam'ın tarihi, coğrafyası, iklimi, nüfusu, eğitim ve iktisadi yapısı gibi ilçenin ağız yapısını etkileyebileceği düşünülen bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde de Prof. Dr. Mehmet Aydın'ın "Aybastı Ağzı" adlı çalışması esas alınarak ayrıntılı ses bilgisi incelemesi yapılmıştır. Ses bilgisinin yanı sıra şekil bilgisi incelemesi yapılarak çalışma zenginleştirilmiştir. Metinler bölümünde çeviriyazı işaretleri kullanılarak derlemelerin deşifre edilmiş metinleri verilmiştir. "Sonuç" bölümünde Alaçam ağzının Türkiye Türkçesi ağızlarındaki konumunu tespit edecek sonuçlar ortaya konmuş ve bulgular maddeler hâlinde verilmiştir. Sözlük bölümünde ise teze malzeme olan metinlerden hareketle ölçünlü Türkçe ile fonetik ve anlam açılarından farklılık gösterdiği düşünülen sözcükler bir araya getirilmiştir.